Binnen de Nederlandse paralympische rolstoel- en handbikesport speelt het meten, testen en monitoren van prestaties nog een beperkte rol in de dagelijkse trainingspraktijk. In tegenstelling tot andere olympische sporten ontbreekt een gestructureerd nationaal netwerk dat metingen ondersteunt, kennis bundelt en samenwerking tussen sportbonden, kennisinstellingen en praktijkpartners faciliteert. Hierdoor worden beschikbare kennis, apparatuur en expertise niet optimaal benut. Metingen vinden voornamelijk ad-hoc plaats, vaak in onderzoeksprojecten, en zijn niet systematisch geïntegreerd in trainingsprogramma’s.
In opdracht van het Amsterdam Institute of Sport Science (AISS) is – , in samenwerking met Paralympic Science Support Nederland (PSS-NL) en, met ondersteuning van een Sportinnovator-netwerkvoucher -, een verkenning uitgevoerd naar de behoefte en mogelijkheden van meten, testen en monitoren binnen de rolstoel- en handbikesport. Onder leiding van Jip Helsloot werd onderzocht hoe de huidige situatie kan worden beschreven, welke behoeften en knelpunten daarbij bestaan en welke oplossingsrichtingen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van een duurzame en effectievef nationale meetinfrastructuur. Een dergelijke infrastructuur is noodzakelijk om sporters en coaches beter te ondersteunen, prestatieanalyses te versterken en innovatie binnen de paralympische sport te bevorderen.
Methode
Om een adequaat adviesrapport op te kunnen stellen, zijn relevante stakeholders – waaronder sportbonden, kennisinstellingen en praktijkpartners – benaderd voor interviews over ervaringen met meetprocessen, infrastructuur, samenwerking en logistieke knelpunten. Tegelijkertijd is een inventarisatie uitgevoerd van bestaande meetlocaties, apparatuur en expertise, inclusief de verwerking, terugkoppeling en deelbaarheid van data. Door interviews te combineren met een fysieke inventarisatie, is een volledig beeld ontstaan van zowel de behoeften en wensen van sporters en bonden – als de praktische mogelijkheden en beperkingen. Hieruit zijn de belangrijkste knelpunten, kansen en oplossingsrichtingen geformuleerd.
Huidige situatie
Metingen binnen de paralympische rolstoel- en handbikesport worden momenteel ad-hoc uitgevoerd. Sporters en bonden maken bovendien beperkt gebruik van beschikbare systemen. Drukke trainingsschema’s, wisselende instroommomenten en onduidelijke wedstrijdkalenders bemoeilijken structurele planning. Daarnaast ontbreekt een eenduidige procedure voor het aanvragen van meetondersteuning en is de samenwerking tussen sportbonden beperkt.
Meetlocaties zoals Sportcentrum Papendal (SSC-NL), Reade, Basalt/HHS, UMCG en VU beschikken over relevante apparatuur, maar hanteren geen uniforme procedures. Dit beperkt de vergelijkbaarheid van data en het hergebruik van data voor onderzoek of talentontwikkeling. Soms ontbreekt op locaties voldoende expertise om de systemen optimaal in te zetten.
Behoefte en wensen
De bevraagde stakeholders benadrukken de noodzaak van standaardisatie van meetprotocollen, dataverwerking, apparatuur en software, om tot betrouwbare en vergelijkbare data te komen. Er is de wens om de dagelijkse performance-ondersteuning te centraliseren op Sportcentrum Papendal, terwijl externe locaties gericht worden ingezet voor praktijkonderzoek. Logistieke coördinatie, kennisdeling en beschikbaarheid van expertise moeten beter op elkaar worden afgestemd. Het opzetten van een nationaal netwerk wordt gezien als essentieel voor samenwerking, structurele dataverzameling en het stimuleren van innovatie om de sport toekomstbestendig te maken.
Ontwikkeling van oplossingen
Een geïntegreerde aanpak combineert centrale en externe meetlocaties, waarbij SSC-NL dagelijkse performance-ondersteuning biedt en externe locaties praktijkonderzoek steunen en zo extra onderzoekscapaciteit bieden. Uniforme protocollen, centrale dataopslag, gestandaardiseerde apparatuur en software, gecombineerd met trainingen, moeten zorgen voor betrouwbare data. Een gestandaardiseerd vierstaps aanvraagproces helpt sportbonden om efficiënte meetondersteuning te krijgen, met duidelijke terugkoppeling van resultaten.
Het rapport doet diverse aanbevelingen: het oprichten van een nationaal netwerk voor samenwerking, kennisdeling en innovatie, betere afstemming van meetlocaties, standaardisatie van protocollen en dataopslag, transparantie van het aanvraagproces en structurele investeringen in innovatie. Het netwerk dient tevens als platform voor talentherkenning en gestructureerde dataverzameling, met duidelijke afspraken over rolverdeling, expertise en middelen.
Implementatie en toekomstvisie
Het aanvraagproces wordt gefaseerd ingevoerd, eerst gepilot en vervolgens jaarlijks geëvalueerd om de continuïteit en effectiviteit te garanderen. Op termijn kan het netwerk zijn toepassing uitbreiden naar revalidatie en breedtesport, waarbij verzamelde data bijdragen aan sportdeelname, motivatie, talentherkenning en doorstroming naar paralympische programma’s. Structurele financiering is essentieel voor de professionalisering van meetlocaties, de implementatie van het aanvraagproces en de verdere ontwikkeling van het netwerk. Daarbij blijven permanente kennisdeling, innovatie en samenwerking de kernprincipes.
Conclusie
Het rapport biedt een duidelijk pad naar de professionalisering van structurele meetondersteuning in de Nederlandse paralympische rolstoel- en handbikesport. Standaardisatie, een nationaal netwerk en een gestandaardiseerd aanvraagproces zorgen voor optimaal gebruik van kennis en expertise, betrouwbare dataverzameling en stimulering van innovatie. Structurele financiering en betrokkenheid van alle stakeholders zijn essentieel om de continuïteit te waarborgen en het volledige potentieel van sporters te benutten. Om zo prestatieverbetering, kennisdeling en duurzame ontwikkeling van de sport te bevorderen.
Paralympic Science Support NL heeft het adviesrapport in ontvangst genomen en zal in afstemming met het netwerk logische vervolgstappen ondernemen. Benieuwd naar het volledige rapport? Neem contact op met Eline Blaauw.
Uitgelicht
