De onderzoekers brachten in het laboratorium de manier van rijden van dagelijkse rolstoelgebruikers en rolstoelatleten in kaart met behulp van geavanceerde biomechanische methoden. In dit artikel vind je meer informatie over dit onderzoek. Dit gebeurde in de eigen (sport)rolstoel tijdens een rustig tempo en tijdens korte sprints. Schouderpijn ging in de meeste gevallen gepaard met een verminderde bewegingsuitslag van de schouder tijdens het rijden. Volgens de onderzoekers kan dit de rolstoelgebruiker bescherming geven tegen een toename in belasting van het aangedane weefsel. Maar de beperkte beweging van de schouder kan ook zorgen voor een te eenzijdige belasting van andere structuren. Zo vonden de onderzoekers dat de krachtprofielen van de proefpersonen met schouderpijn minder variatie tijdens het rijden vertoonden. Dit patroon kan juist bijdragen aan het in stand houden of zelfs verergeren van de schouderpijn.
Wat is bekend?
- Rolstoelsporters kampen veelvuldig met schouderpijn
- Tijdens vermoeidheid handhaven rolstoelsporters hun sprintprestatie door anders te bewegen
- De instelling van de rolstoel beïnvloedt het rijgedrag op het sportveld
Wat is nieuw?
- Rolstoelgebruikers met schouderpijn passen hun motoriek tijdens het rijden aan
- Deze aanpassingen treden als eerste bij het versnellen en sprinten op
- Op termijn kunnen de aanpassingen de schouderpijn mogelijk verergeren
Compensatie
Ook zagen de onderzoekers dat, in de loop van een aantal maanden, de beperking in de schouder tijdens het rijden gecompenseerd kon worden door bewegingsaanpassingen elders in het bovenlichaam. Dagelijkse rolstoelgebruikers die in deze periode namelijk last van schouderpijn kregen, bogen hun borstkas meer naar voren en gebruikten een grotere contacthoek tijdens het duwen van de wielen. Dit, terwijl bij de mensen waarbij de pijn wegbleef de manier van voortbewegen niet veranderde.
Een vergelijkbaar patroon trad op bij rolstoelatleten wanneer die sprintjes van 10 seconden op de ergometer moesten trekken. Terwijl, tijdens het rijden op submaximale snelheid, het hebben van schouderpijn hun manier van voortbewegen amper beïnvloedde, gebeurde dit duidelijk wel bij de sprints. Opvallend hierbij was dat tijdens het versnellen -de fase met de grootste mechanische belasting- niet alleen de borstkas, maar juist ook de schouders van de sporters extra meebewogen. De onderzoekers denken dat de acceleratiefase waarschijnlijk te kort duurt om acute pijn te geven; in plaats van een beschermende motoriek kiest het lichaam daarom voor een toename in schouderbeweeglijkheid om snel op gang te kunnen komen. Hierdoor neemt echter het risico op extra schade in de schouder waarschijnlijk wel toe.
Tips voor coaches
- Check bij je sporters of ze schouderpijn hebben. Dit kan eenvoudig met een visueel analoge schaal van 0 (geen pijn) tot 10 (ergst denkbare pijn), vergelijkbaar met de Borgschaal.
- De veranderingen in manier van rijden zijn meestal subtiel en niet direct met het blote oog te zien. Valt je toch iets op aan de manier van rijden van je sporters, wees dan alert op de aanwezigheid van schouderpijn. Met name tijdens het accelereren kan het extra meebewegen van de borstkas en schouders hierop duiden.
In het geval van schouderpijn bij een sporter:
- Beperk het aantal sprints uit stilstand.
- Kijk goed naar de afstelling van de rolstoel, zoals de zithoogte en de bandendruk. Kies eventueel voor een lichtere rolstoel.
- Hou goed contact met de medische staf
Schouderpijn
Geschat wordt dat 75% van de rolstoelgebruikers weleens te kampen heeft met schouderpijn. Het is niet vreemd: afgaande op de anatomie -weinig spiermassa en een grote mate van beweeglijkheid- is de menselijke schouder niet ontworpen om een rolstoel langdurig voort te duwen. De steeds zich herhalende krachten op de schoudergordel maakt deze kwetsbaar voor vermoeidheid tijdens het rijden. Het gevolg is enerzijds een verhoogd risico op overbelasting van spieren en pezen en anderzijds minder stabiliteit van de gewrichten. Met name de zachte weefselstructuren in de subacromiale ruimte zijn hierbij gevoelig voor mechanische compressie.
Bronnen
- Briley S. Shoulder pain and wheelchair propulsion biomechanics in manual wheelchair users. PhD thesis, Loughborough University, Aug 2021.
- Briley SJ, Vegter RJK, Goosey-Tolfrey VL, Mason BS. Alterations in shoulder kinematics are associated with shoulder pain during wheelchair propulsion sprints. Scand J Med Sci Sports, 32 (8): 1213-1223, 2022.
- Briley SJ, Vegter RJK, Goosey-Tolfrey VL, Mason BS. The longitudinal relationship between shoulder pain and altered wheelchair propulsion biomechanics of manual wheelchair users. J Biomech. 126: 110626, 2021.
- Briley SJ, Vegter RJK, Goosey-Tolfrey VL, Mason BS. Scapular kinematic variability during wheelchair propulsion is associated with shoulder pain in wheelchair users. J Biomech. ; 113: 110099, 2020.
